نگاهی کوتاه به شهرستان دماوند

نگاهی کوتاه به شهرستان دماوند

یکی از شهرستان های استان تهران است که در ناحیه شمال خاوری استان قرار گرفته است. این منطقه ی زیبا در دامنه های زیبای کوهستان دماوند واقع شده و ازطبیعت جذاب، زیبا و منحصر به فردی برخوردار است. رودخانه های متعددی که از دماوند سرچشمه می گیرند، در آبادانی باغ ها و کشت زارهای اطراف این شهرستان سهم به سزایی داشته و علاوه بر رونق کشاورزی و باغ داری سبب به وجود آمدن نواحی ییلاقی با چشم اندازهای زیبایی در منطقه شده اند. چشمه های متعدد آب گرم و معدنی در نواحی ییلاقی با چشم اندازهای گوناگون فصلی، دریاچه های کوچک و بزرگ دایمی و فصلی با آب شیرین، جلوه های زیبایی از طبیعت ایران را در این منطقه از استان تهران به نمایش گذاشته اند. شهرستان دماوند پس از تهران بیش ترین آثار تاریخی و طبیعی استان را درخود جای داده است. آثار تاریخی و معماری موجود در شهرستان دماوند نمایان گر پیشینه تاریخی منطقه است. برج و مقبره شبلی، قلعه باستانی گل خندان و ده ها اثر تاریخی دیگر از جمله دیدنی های شهرستان دماوند هستند. کشت انواع محصولات در این منطقه رواج داشته و وجود باغ های سرسبز و خرم و مراتع مرغوب از مهم ترین ویژگی های شهرستان دماوند محسوب می شود. مکان های دیدنی و تاریخی شهرستان دماوند آرمیده دردامنه های زیبای کوهستان دماوند، ازطبیعت جذاب، زیبا و منحصر به فردی برخورداراست که بیش ترین آن را مدیون قله سر به فلک کشیده دماوند است. رودخانه های متعددی که از دماوند سرچشمه می گیرند، در آبادانی باغ ها و کشت زارهای اطراف این شهرستان سهم به سزایی داشته و سبب به وجود آمدن نواحی ییلاقی با چشم اندازهای زیبایی در منطقه شده اند. چشمه های متعدد آب گرم و معدنی در نواحی ییلاقی با چشم اندازهای گوناگون فصلی، دریاچه های کوچک و بزرگ دایمی و فصلی با آب شیرین، جلوه های زیبایی از طبیعت ایران را در این منطقه از استان تهران به نمایش گذاشته اند. آثار تاریخی و فرهنگی موجود در شهرستان دماوند نیز نمایش گر قدمت تاریخی منطقه است. برج و مقبره شبلی که مربوط به قرن 5 هجری قمری است، معروف ترین بنای تاریخی ناحیه است و قلعه باستانی گل خندان که مربوط به دوره ساسانی است، از دیگر آثار تاریخی شهرستان دماوند محسوب می شود. مساجد، امام زاده ها و بقعه ها که به قرون مختلف تعلق دارند، نیز در قسمت های مختلف شهرستان دماوند پراکنده شده اند و از جمله آثار تاریخی منطقه به شمار می آیند. صنایع و معادن صنایع این شهرستان شامل صنایع دستی و صنایع ماشینی و کارگاه ها می شود. کارگاه های متعدد از قبیل: درب و پنجره سازی، تراش کاری، مبل سازی، آهنگری و نجاری نیز در شهر دماوند دایر شده است. معادن فعال این شهرستان نیز عبارتند از: - معدن کائولون کریتون در 13 کیلومتری باختر شهر دماوند (مجاورت رودهن) که توسط کارخانه های کاشی و سرامیک سعدی (سازمان صنایع ملی ایران) مورد بهره برداری قرار می گیرد. - خاک صنعتی کور در 15 کیلومتری جنوب خاوری دماوند و لومیت هویر در 14 کیلومتری جنوب خاوری دماوند که هر دو معدن مابین روستاهای آبسرد و کور واقع شده اند. - معدن سیلیس مبارک آباد 13 کیلومتری شمال باختری دماوند و 2 کیلومتری شمال روستای مبارک آباد. - کوارتزیت مشاء 6 کیلومتری شمال باختری دماوند (مجاورت روستای مشاء) - سنگ ساختمانی اوزون 13 کیلومتری باختر دماوند و 3 کیلومتری جنوب خاوری رودهن هرپنج معدن فوق توسط شرکت خدمات و توسعه معادن ایران مورد استخراج و بهره برداری قرار می گیرند. - ماسه ریخته گری و سیلیس سرانزای فیروزکوه 24 کیلومتری جنوب خاوری فیروز کوه که به وسیله ی شرکت تامین ماسه و ریخته گری تهران مورد استخراج و بهره برداری قرار می گیرد. - معدن سیلیس سرانزای فیروز کوه 20 کیلومتری جنوب خاوری فیروزکوه - سنگ گچ لومان زیارت، 20 کیلومتری جنوب خاوری دماوند (مابین روستاهای زیارت و بومان). دو معدن فوق توسط شرکت سهامی کل معادن ایران مورد استخراج و بهره برداری قرار می گیرند. - سنگ آهک سرهار واقع در 2 کیلومتری شمال باختر دماوند که استخراج از آن توسط شرکت معادن سرهار دماوند است. کشاورزی و دام داری آب کشاورزی در شهرستان دماوند از چشمه سارها، رودخانه ها و چاه های ژرف و نیمه ژرف تامین می شود و کشت به دو گونه آبی و دیمی انجام می گیرد. تره بار، گندم، علوفه، سیب، گلابی و دیگر میوه های سردسیری، سیب زمینی، لوبیا سبز، سیب درختی و بیش تر میوه های سردرختی از فرآورده های اطراف این شهرستان هستند. هم چنین دام داری در شهرستان دماوند به دو طریق صنعتی و سنتی رایج بوده و دام داری های صنعتی شامل واحدهای گاوداری از نژادهای اصیل و خارجی است. قابل ذکر است که مراتع غنی و پر علف این شهرستان هر ساله در فصل های بهار و تابستان محل چرای ییلاقی دام داران بزرگ مهدی شهر (سنگسر) و سایر نواحی جنوبی این شهرستان است. وجه تسمیه و پیشینه تاریخی دماوند در متون قدیمی، به نام های گوناگونی از جمله ‹‹دنباوند›› نامیده شده است. در مورد وجه تسمیه ی نام این منطقه؛ مسلم است که نام آن از قله مشهور دماوند گرفته شده است. وجه تسمیه نام کوه نیز به دلیل دما و گرمایی بوده که همیشه از نوک کوه خارج می شده است. فردوسی بارها از این شهر در شاهنامه نام برده و کوه دماوند را آشیانه سیمرغ، آموزنده زال پدر رستم دانسته است. این شهر در سال 30 هـ . ق در زمان خلافت عثمان به دست مسلمانان فتح شد. دماوند در بردارنده ی آثاری از دوره های ساسانی و به خصوص سلجوقیان است. این شهرستان در خاور تهران واقع شده و یکی از شهرهای قدیمی ایران است. دماوند در زمان آبادانی ری نیز آباد بود، و به عنوان یک آبادی خوش آب و هوا در قرون اولیه اسلام از آن یاد شده است. با این وجود زمین لرزه های بسیار که خسارات فراوان و ویرانی های پیاپی نیز به همراه داشته در درازای تاریخ به سبب نزدیکی به کوه دماوند، بخش بزرگی از آثار این پیشینه را از بین برده است. مشخصات جغرافیایی شهر دماوند مرکز شهرستان دماوند، در 52 درجه و 04 دقیقه درازای خاوری و 35 درجه و 43 دقیقه پهنای جغرافیایی و در بلندی 1960 متری از سطح دریا واقع شده است. شهرستان دماوند از شمال به شهرستان های قائم شهر، بابل و آمل، از جنوب به شهرستان گرمسار، از جنوب باختری به شهرستان ورامین، از خاور به شهرستان سمنان و از باختر به شهرستان شمیرانات محدود می شود. قله ی مشهور دماوند که نام این شهرستان از آن گرفته شده؛ از خود شهر دماوند دیده نمی شود و دیدن آن از منطقه کیلان میسر است. رودخانه های دماوند، سیاه رود و دریاچه های تار و مومج از منابع آبی این شهرستان هستند که علاوه بر رفع نیازهای آبی از جاذبه های جغرافیایی دماوند نیز محسوب می شوند. آب و هوای دماوند سردسیری و ییلاقی است. راه اصلی تهران ـ قائم شهر، که دماوند در 1 کیلو متری آن قرار دارد و راه اصلی تهران ـ آمل که دماوند در کیلومتر 55 آن واقع شده است، مسیرهای دسترسی به این محدوده هستند.

مساجد و مدارس مذهبی درشهرستان دماوند

مجموعه مسجد جمعه سلجوقی دماوند مجموعه مسجد جمعه سلجوقی(مسجد جامع دماوند) واقع در شهرستان دماوند از بناهای مربوط به سال 812 هجری قمری است. این بنا دارای مناره ای مدور و ساده است که روی پایه چهار گوش آجری قرار گرفته و بقایای کتیبه ای به خط کوفی و تزیینات دیگری به سبک قرن پنجم بر روی آن وجود دارد. این مناره تنها بنای مسجد است که یادگاری از سبک معماری قرن 5 در آن وجود دارد. قدیمی ترین بخش این مسجد شبستان کوچک زمستانه آن در طبقه زیرین مسجد (در جبهه شمال) و مناره رفیع آن است که همچنان اصالت اولیه خود را حفظ کرده است. بنای فعلی مسجد با دو شبستان در امتداد شمالی- جنوبی با ورودی نسبتا بزرگی مزین به کاشی هفت رنگ و گنبدی نیلگون خودنمایی می کند. این مسجد در پی خسارت ها و آسیب هایی که در طول تاریخ دیده، بارها تعمیر و مرمت شده است. مسجد جامع دماوند با شماره 230 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

طبیعت در شهرستان دماوند

رودخانه تار (Tar) دماوند رودخانه تار که 13 کیلومتر طول دارد یک رود دائمی و از ریزابه های رودخانه دماوند است. این رود در دهستان ابرشیوه، شهرستان دماوند جریان دارد و از یک کلیومتری باختر دریاچه تار،‌ در 13 کیلومتری خاور دماوند سرچشمه می ‌گیرد. رود تار از دره میان کوه های قره داغ و میانرود (در شمال) و زرین کوه (در جنوب) رو به باختر روان می ‌گردد و پس از عبور از مناطق تار، ورین (Varin) و گله وار (Galahvar) یا گروار (Garvar) و آمیختن با یک ریزابه شمالی در شهر دماوند با رودخانه رودبار مخلوط شده و رودخانه دماوند را تشکیل می ‌دهد. حوضه این رودخانه دریاچه نمک قم، شیب متوسط 7 درصد و مسیر کلی آن باختری است. رودخانه دماوند (Damavand) این رودخانه دایمی که 30 کیلومتر طول دارد در شهرستان دماوند جریان د اشته و از تلاقی رودهای تار و رودبار در شهر دماوند تشکیل می شود و به سوی جنوب باختری روان می ‌گردد و ضمن عبور از دهستان تار این رود، روستاهای چنار عرب ها، جیلارد (Jilard) و حصار پایین را سیراب می ‌کند و با وارد شدن به دهستان جمع ابرود از کنار روستاهای مرا (Mara)، کاجان، تمی سیان (Tamisiyan) زردر (Zardar)، سیاه سنگ و پلنگ و پس از مخلوط شدن با چند ریزابه مانند سیاهرود در یوردشاه (Yurd-esah) به جاجرود می ‌ریزد. حوضه‌ این رود دریاچه نمک قم می باشد. شیب متوسط رود دماوند 2 درصد و مسیر کلی آن نخست جنوب باختری و سپس باختری است. رودخانه لار دماوند این رودخانه از کوه های برف گیر و پر باران کلون بستک که 3000 متر ارتفاع دارد و در خاور و شمال خاوری استان تهران قرار دارد سرچشمه می گیرد و از همین رو، بسیار پرآب است. این رود دارای شاخه های فراوانی مانند دلی چای، آب باران و سفیدآب است. در دو سوی رود لار، مرتع ها و چراگاه هایی طبیعی وگسترده با حدود 60 کیلومتر درازا و شش تا هفت کیلومتر پهنا وجود دارد، اما به دلیل سرمای زیاد شمار آبادی های پیرامون این رود ناچیز است. در شاخه های رودخانه لار، ماهی قزل آلا فراوان است. روی این رودخانه یک سد ساخته شده است. منطقه ای که این رود در آن جاری است از گردشگاه های بسیار مهم استان به شمار می آید و مورد استفاده گسترده مردم تهران قرار می گیرد. آبشار لار دماوند یکی از جاذبه های مهم ناحیه لار، آبشار آن است که در محلی در نزدیکی روستای وانا واقع شده است. این آبشار زیبایی خاصی دارد. آبشار یخ کوه دماوند آبشار یخ کوه دماوند یکی از مشهورترین آبشارهای یخی جهان است که زیبایی بسیاری دارد. چشمه اعلاء دماوند این چشمه در فاصله چهار کیلومتری شمال شهر دماوند واقع شده و در دسته آب های بی کربناته کلسیک است. آب این چشمه سبک، سرد و قابل آشامیدن است. چشمه قلعه دختر دماوند این چشمه در 2 کیلومتری شمال باختر جاده تهران - آمل، در محل پل دختر، بین گردنه امام زاده هاشم و پلور به فاصله 50 کیلومتری تهران است. آب چشمه در بلندی های کوه میان رود در تنگه ای از زمین خارج می شود و به سوی جاده و سپس رودخانه سرازیر می شود. وجه تسمیه چشمه به خاطر قلعه ای به همین نام است که در کنار آن قرار دارد. مظهر چشمه در زمین های آهکی تیره و سخت از دوره ژوراسیک دروان دوم زمین شناسی است. آب چشمه از گروه آب های بی کربناته کلسیک سبک و سرد و PH آن نزدیک به خنثی است. این نوع آب های معدنی برای بیماری های دستگاه گوارش، کبد و لوزالمعده مفید هستند. آب های معدنی همچنین ‌در درمان بیماری های مفصلی، نقرس، اوره بالا و دفع سنگ های دستگاه ادراری موثراند و به سبب کمی مقدار سولفات و کلر در آن برای مصرف شیرخوران مناسب است. چشمه آب علی هراز دماوند چشمه آب معدنی آب علی در شمال دهکده آب علی در 60 کیلومتری شمال خاوری تهران، در کنار بستر رودخانه مبارک آباد از زمین می جوشد. در گذشته، مظهر چشمه چندین بار تغییر مکان داده است. در حال حاضر آب چشمه با لوله به کارخانه بطری پرکنی منتقل می شود و پس از بسته بندی به مصرف خوراکی می رسد. آب چشمه آب علی از گروه آب های بی کربناته کلسیک سرد با PH متمایل به اسید است و آهن و سیلیس نیز در آن وجود دارد. وجود آهن در ترکیب آب چشمه به صورت پایدار به علت وجود Co2 و فشار در زیرزمین است که پس از خروج از زمین بر اثر کم شدن فشار، ‌Co2 آن به حالت ناپایدار و به صورت رسوب در می آید. از آن جا که پرکردن بطری ها با این آب، به خاطر رسوب موجود ایجاد اشکال می کند،‌ در کارخانه عمل آهن زدایی نیز از آن صورت می گیرد. شکستگی هایی که آب چشمه از آن ها بیرون می آید. متعلق به دوران اول تا چهارم زمین شناسی است و هیچ گونه آلودگی میکروبی ندارد. خواص درمانی این آب در دستگاه گوارش، کبد، لوزالمعده و روده است. همچنین آب این چشمه برای تنظیم کلسترول و اسید اوریک نیز موثر می باشد. چشمه های معدنی اسک - آمل دماوند این چشمه های یازده گانه در 96 کیلومتری خاور تهران در دامنه جنوبی قله دماوند و در کف دره هراز در دو سوی رودخانه هراز واقع شده اند. مظهر چشمه ها در طول زمان به خاطر پدیده تحجر، در مجرای خروج آب تغییر محل داده است که آثار آن در اطراف مظهرها به چشم می خورد. خواص درمانی این نوع آب ها به دلیل ترکیب مواد آن است و حاوی کلروره بیکربناته و هیدروژن سولفاته و گوگرد است. آب های گوگردی آسک در درمان عفونت های مجاری تنفسی و بیماری های جلدی و بیماری های مفصلی موثر است. چشمه های آب گرم ناحیه لاریجان دماوند ناحیه لاریجان از مناطق دیدنی شهرستان دماوند است که دارای فضای روستایی جذاب و آب گرم معدنی است. ناحیه لاریجان دو چشمه آب گرم دارد که در امتداد دره 55 کیلومتری لارواقع شده اند. یکی از این چشمه ها گوگردی بوده، 2380 متر ارتفاع و 65 درجه سانتی گراد حرارت دارد، چشمه دیگرآهن دار است و در سه کیلومتری لاریجان در ارتفاع 2450 متری قرار گرفته است. در مظهر این آب گرم ها ، حمام هایی با خزینه هایی کوچک احداث شده اند و مردم می توانند برای استفاده از آب گرم، اتاق هم اجاره کنند. چشمه علی دماوند تا سال 1319 که نخستین استخر تهران افتتاح شد، مردم کم و بیش از چشمه علی (شمال ابن بابویه و باختر کارخانه سیمان ری) برای شنا استفاده می کردند، بعدها چشمه مکانی برای قالی شویی شد. پیشینه تمدن این ناحیه به 4000 سال پیش از میلاد می رسد. از این جا اشیایی مربوط به دوره خلفای اموی و عباسی و سلجوقیان به دست آمده است. در منابع تاریخی نام تپه کناری این چشمه را مکروه و شوم می دانستند، زیرا معتقد بودند شمشیری که یحیی ابن زید را (به جرم مخالفت با خلفای اموی) با آن کشتند در این چشمه شستند. مشرف بر این چشمه سنگ برجسته و نسبتا بزرگی در کوه به چشم می خورد که یادگار دوره فتحعلی شاه است. سیمای او و برخی شاه زادگان قاجار بر این سنگ دیده می شود. چشمه تیزآب دماوند این چشمه در 53 کیلومتری تهران، در کنار جاده آب علی واقع شده است. آب معدنی تیزآب با وجود این که بازدیدکنندگان بسیار دارد اما فاقد امکانات رفاهی مطلوب برای مسافران است. دریاچه مومج دماوند دریاچه مومج نیز از دریاچه های پای کوه دماوند است که شکلی شبیه به مستطیل دارد و آب آن جز در مصب زلال است. این دریاچه در زمینی مسطح و بدون شیب جاری است که انتهای جنوبی دریاچه بهترین قسمت ساحل را تشکیل می دهد و به سبب مجاورت با کوهستان از آب بسیار خنکی برخوردار است. همچنین در پای کوه دماوند میان دو رشته کوه قره داغ (با ارتفاع 4080 متر) در شمال و کوه زرین (با ارتفاع 3835 متر) در جنوب، دریاچه هایی واقع شده اند که هر یک از مناظر فصلی خاص خود برخوردار می باشند. از این دریاچه دره هایی منشعب می شوند که مراتع غنی به وجود آورده و آسایش و آرامش خاطر دوستداران طبیعت را فراهم کرده است. زیباترین و کم آب ترین چشم انداز دریاچه در فصول بهار و تابستان مشاهده می شود. مرکز تامین آب دریاچه ها از طریق رودخانه های شمالی است و به سبب سرمای زیاد منطقه، آب این دریاچه ها در فصل زمستان یخ می زند که این یخبندان گاهی تا اردیبهشت ماه نیز ادامه می یابد. کناره های دریاچه ها در برخی موارد بالغ بر ده متر شیب دارند و اطراف آن ها به تناسب فصول مختلف سال پوشیده از گیاهان خودروی فصلی می باشد که سهم درختان در آن بسیار اندک است و مشکلات فوق الذکر در تمامی این مناطق صدق می نماید. دریاچه سد لار دماوند دریاچه سد لار در 84 کیلومتری تهران قرار دارد. این منطقه به دلیل نزدیکی به قله دماوند هوایی خنک و چشم اندازهایی زیبا دارد و ورزش های آبی مانند شنا و اسکی روی آب در این دریاچه امکان پذیر است. دریاچه زیار دماوند این دریاچه درکنار جاده هراز واقع شده و وسعت آن 5/2 هکتار است. قله‌ی دماوند قله 5671 متری دماوند به عنوان سمبل عظمت و استواری ایران، با دارا بودن اقلیم کوهستانی و ییلاقی و چشمه های آب گرم و مناظر و چشم اندازهای بدیع و زیبا همواره جاذب توریست بوده و جمعیت های ساکن زیادی را در دامنه های خود جای داده است. مردم کرانه های دریای مازندران و شهرستان تهران همواره از دور نظاره گر شکوه و عظمت این گنبد سپید بوده ومعمولا دامنه های این کوهستان زیبا را به عنوان محلی برای آرامش و تمدد اعصاب انتخاب می نمایند. قله دماوند نه تنها از نظر طبیعی و علمی دارای اهمیت است، بلکه در متون ادبی ایران نیز از جایگاه به سزا و قابل توجهی برخورداراست. قله مشهور دماوند بلند ترین قله رشته کوه های البرز است که در 35 کیلومتری شمال شهر دماوند در محدوده شهرستان لاریجان ودر75 کیلومتری شمال خاوری تهران بزرگ قرار گرفته است. ارتفاع دماوند از سطح دریای مازندران 5636 متر و از سطح دریا های آزاد 5671 متر است. جهت این کوه باختری - خاوری بوده و قله آن از نظر جغرافیایی در 52 درجه و 7 دقیقه درازای خاوری و 35 درجه و 57 دقیقه پهنای شمالی قرار دارد. دماوند یک قله آتشفشانی است که مخروط آن استراتوولکانویی است. مخروط این قله منظم و روی زمین های فرسایش یافته ای که حدود 4000 متر از سطح دریا ارتفاع دارد، واقع شده است. دامنه کوه با وسعتی حدود 400 کیلومتر مربع به وسیله جریان گدازه های خروجی ازمخروط پوشیده شده است. قله دماوند دارای 70 دهانه با قطر حدود 400 متر است که قسمت مرکزی آن دهانه به وسیله دریاچه ای از یخ پوشیده شده است. مواد آتشفشانی این قله بر روی رسوبات فرسایش یافته دوران دوم قرار می گیرد. فعالیت آتشفشانی دماوند از دوره پلیئوستوسن شروع شد ولی فعالیت عظیمی که این کوه را ساخته در هولوسن (کواترنر) عمل کرده است. دماوند یک آتشفشان نیمه فعال در حال خاموش شدن است و از چند دهانه آن بخارات گوگرد متصاعد می شود که نهشته های ضخیمی از آن ها در قسمت جنوبی دهانه به چشم می خورد. درجه برودت هوا در قله دماوند، در میانه تابستان، حدود چهار درجه زیر صفر است. قسمت شمالی قله همیشه از برف پوشیده شده و قسمت جنوبی، خاوری و باختری آن دارای زبانه های یخچالی است. در ارتفاع 4000 متری، در شمال و شمال خاوری کوه که در معرض تابش مستقیم آفتاب نیست، یخچال های پر شماری وجود دارد. کوه نوردی در نواحی یخچال های شمال خاوری دماوند مشهور به « بام برفی » کاری بسیار دشوار و تخصصی است. دامنه های دماوند درفصل بهار در ارتفاعات 2000 تا 3500 متری یکسره از گل های شقایق پوشیده می شود. و هر بیننده ای را به ذوق می آورد. هنرمندان زیادی در ایران از چشم اندازهای بی نظیر دماوند الهام می گیرند. غار اسک ( در سه کیلومتر پلور، خارج از جاده و در مسیر صعود به قله دماوند) و غار گل زرد ( یک کیلومتر مانده به پلور، در مسیر قله ) از دیگر گسترده های جذاب در محدوده دامنه و کوه پایه دماوند هستند. چشمه های آب گرم معدنی بیشتر در جنوب خاوری کوه قرار گرفته اند و درجه حرارت آب آن ها در حدود 70 تا 80 درجه سانتی گراد است. این چشمه ها سرشار از آهک و گوگرد بوده و برخی از این چشمه ها با طی مسیر به سمت شمال به دریای مازندران می ریزند. دماوند کانون آبگیر دایمی رود هراز است و شهر، روستا، آبادی های زیادی در دامنه این کوه واقع شده اند. چشم انداز قله برفگیر دماوند همراه با دریاچه های طبیعی، فصلی و دایمی، چشمه های معدنی، گیاهان معطر ، گل های وحشی و آرامش دلچسب فضای بهشت آسایی در این منطقه به وجود آورده و جلوه های زیبایی از شگفتی های طبیعت را به نمایش گذاشته است. غار گل زرد دماوند غار گل زرد در دشت زیبای لار واقع شده و هر ساله میزبان کوه نوردانی است که قصد درنوردیدن ارتفاعات دماوند را دارند. سطح درون غار، پوشیده از استالاکتیت (چکیده) و استالا گمیت (چکنده) است که به شکل قندیل هایی از سقف و کف آن نمایان شده اند. همچنین سطح غار پوشیده از کربنات کلسیم است که با روشنایی فانوس کوه نوردان که بر آن ها می تابد، درخشندگی و شگفتی را در غار جلوه گر می سازد. درون غار، چندین حوضچه آب سرد در فاصله های گوناگون از هم وجود دارد. با آن که سطح غار دارای شیبی تند است ولی حرکت در آن بسیار آسان صورت می گیرد. غار گل زرد و محدوده دشت لار از توانایی های ارزشمند طبیعت این منطقه است که نه تنها برای کوه نوردان، بلکه برای شیفتگان طبیعت نیز دارای جذابیت است. غار رود افشان دماوند این غار در دهکده رود افشان شهرستان دماوند و در کوهستان البرز مرکزی واقع است. غار رود افشان در مسیر راه کوه نوردانی است که به ارتفاعات منطقه صعود می کنند. درون غار پوشیده از مواد آهکی است که به صورت قندیل هایی از سقف غار آویزان شده است. همچنین در داخل غار چاله هایی وجود دارد که آبی زلال از دل صخره های سنگی آن بیرون می آید. ارتفاع غار به اندازه ای است که به آسانی می توان در آن حرکت کرد. پیست آب علی دماوند این پیست در جاده هراز به فاصله 50 کیلومتری تهران قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا 2800 متر است. امکانات آموزشی، این پیست را مناسب ترین مکان برای یادگیری اسکی تبدیل کرده است. این پیست همچنین دارای یک لژ خانوادگی به نام محمدی و شامل دستگاهی است که می تواند 15-14 نفر را به قله ببرد. این دستگاه در ابتدای پیست ها قرار دارد. پیست آب علی دارای امکاناتی مانند زمین تنیس، سوار کاری، پرش با کایت، هتل وسه رستوران و تیم پزشکی است. زمان مناسب برای اسکی در این ناحیه اوایل دی تا اواخر اسفند ماه است. برخی از پیست های این منطقه خصوصی اند اما برای استفاده همگان آزاد هستند.

قلعه ها، برج ها و آتشکده ها درشهرستان دماوند

برج و مقبره شبلی (شیخ شبلی) دماوند برج شبلی که از بناهای مربوط به قرن 5 هجری قمری است، در خاور شهر دماوند قرار دارد. این برج دارای ساختمانی مخروطی شکل است که از آهک و آجر ساخته شده و قدمت آن نزدیک به 250 سال می باشد. بنای برج شبلی با شماره 920 به ثبت رسیده است. دژ باستانی گل خندان دماوند بقایای دژ باستانی گل خندان که از بناهای تاریخی مربوط به دوران ساسانی است، در روستای گل خندان شهرستان دماوند قرار دارد. این بنا با شماره 2888 به ثبت رسیده است.

آرمگاه ها ، امامزاده ها و زیارتگاه هادرشهرستان دماوند

امام زاده عبدالله دماوند امام زاده عبدالله از بناهای زیارتگاهی مربوط به قرن 8 هجری قمری است که در روستای آیینه ورزان شهرستان دماوند قرار دارد. این بنا با شماره 1724 به ثبت رسیده است. بقعه امام زاده هاشم دماوند بقعه امام زاده هاشم از بناهای معروف دوران صفوی شهرستان دماوند است که در مسیر جاده هراز، بین آب علی و پلور قرار دارد. این بقعه مشتمل بر گنبدی روپوش از سنگ است که گنبد داخلی آن مدور و دارای دو رباط سنگی کنار هم می باشد. تاریخ صندوق مرقد، سال 1089 هجری قمری است. بنای اصلی بقعه که مربوط به زمان صفویان است، بارها تعمیر شده و آخرین مرمت اساسی آن در سال 1346 انجام شده است. این بنا به شماره 617 به ثبت است. بقعه امام زاده عبدالله دماوند بقعه امام زاده عبدالله از زیارتگاه های شهرستان دماوند است که مربوط به قرن 8 هجری قمری بوده و با شماره 1920 به ثبت رسیده است. امام زاده سلطان مطهردماوند امام زاده سلطان مطهر از مراکز عبادی شهرستان دماوند و از یادگارهای مربوط به قرن 9 هجری قمری است. این امام زاده در شهر بومهن قرار دارد. امام زاده عبدالله و عبیدالله دماوند آرامگاه امام زاده عبدالله و عبیدالله از بنا های زیارتگاهی مربوط به قرن 7 هجری قمری در شهرستان دماوند می باشد. این بنا با شماره 1922 به ثبت رسیده است.